W tym tygodniu chcielibyśmy polecić Naszym Czytelnikom dwa utwory Honoriusza Balzaka, jednego z najważniejszych twórców współczesnej powieści europejskiej. „Eugenia Grandet” oraz „Jaszczur” należą do najbardziej znanych powieści cyklu „Komedia ludzka”.

20200423 balzak 01

Na kartach stu trzydziestu utworów „Komedii ludzkiej” pojawia się ponad dwa tysiące postaci, a niektóre z nich występują w różnych częściach cyklu, spajając je w jedną całość. Pisarz wyznaczył tu sobie ambitny cel - dokonanie opisu i systematyzacji zjawisk społecznych na wzór naukowca przyrodnika ludzkiej społeczności. Warto dodać jeszcze kilka słów na temat konstrukcji „Komedii ludzkiej” - podzielonej przez autora na trzy zasadnicze części, tj. „Studia obyczajów”, „Studia filozoficzne” oraz „Studia analityczne”. W „Komedii ludzkiej” można odnaleźć sceny z życia prywatnego, sceny z życia prowincji, sceny z życia paryskiego, a także sceny z życia politycznego czy wojskowego, które złożyły się na panoramiczny obraz życia i obyczajowości francuskiej pierwszej połowy XIX w. Opisując procesy zachodzące w ówczesnym społeczeństwie, których siłą sprawczą był pieniądz a efektem ludzka bezwzględność i zepchnięcie uczuć na dalszy plan, Balzak opisywał też doświadczenia własnego życia - bankructwo, kłopoty z wypłacalnością, problemy w związkach z kobietami.

Akcja Eugenii Grandet rozgrywa się w Saumur, prowincjonalnym miasteczku nad Loarą. Tytułowa bohaterka to córka Feliksa Grandeta, byłego mera miasteczka i zarazem jednego z najbogatszych jego mieszkańców. Wielki majątek ojca nie przekłada się na warunki, w jakich żyje jego rodzina. Fanatycznie skąpy Grandet ma tylko jedyną namiętność w życiu - pieniądze, które zdobywa w każdy możliwy sposób, nie oszczędzając nikogo, kto może przynieść mu zysk. Balzak tworząc postać Eugenii, przeciwstawia jej niewinność, wrażliwość, zdolność do wielkiego uczucia, chciwości i bezwzględności ojca, który nie cofnie się przed żadną podłością, jeśli tylko widzi w tym swój interes.
Eugenia to piękna, młoda kobieta, uważana za najlepszą partię w okolicy, o której rękę, rzecz jasna dla pieniędzy, rywalizują dwie miejscowe rodziny. Nieoczekiwanie z Paryża przybywa kuzyn Grandetów, Karol, którego ojciec popełnił samobójstwo z powodu bankructwa. Zrozpaczony Karol budzi w Eugenii najpierw czułe współczucie, a potem pierwszą, gorącą miłość. Jednak plany ojca wobec córki nie przewidują jej związku z ubogim kuzynem i stary Grandet zmusza Karola do wyjazdu, a zakochana Eugenia chcąc wesprzeć ukochanego, ofiaruje mu wszystkie swoje oszczędności. Jak zareaguje na to ojciec? Czy miłość Eugenii i Karola ma prawo przetrwać? Powieść Balzaka to studium psychologiczno-obyczajowe przedstawiające świat, w którym rządzi pieniądz, a działania postaci są uzależnione od jego destrukcyjnej siły i jedynie Eugenia zdaje się opierać jego prawom. Ona zaś, przeżywając pierwszą miłość, pragnie na niej oprzeć swe życie…

Jaszczur to dzieło, które Balzak włączył do studiów filozoficznych cyklu „Komedii ludzkiej”. Głównym bohaterem jest tu Rafael de Valentin, dwudziestopięcioletni mężczyzna, który podjął dramatyczną decyzję o popełnieniu samobójstwa. Jego życie jest pasmem nieszczęść - traci rodzinę, nie spełnia się zawodowo, nieszczęśliwie zakochuje, a do tego przegrywa ostatnie pieniądze w kasynie. Niespodziewanie, jego los się odmienia. Trafiając przypadkiem do sklepu z dziełami sztuki, znajduje tam kawałek jaszczuru (skóry używanej do wyrobu galanterii) o magicznej mocy. Jaszczur zawiera inskrypcję w sanskrycie, która głosi, że jej właściciel będzie mógł spełniać marzenia, jednak za każdym razem materiał będzie się kurczył, a kiedy zniknie, jego posiadacz umrze. Nie zważając na to, Rafael kupuje jaszczur, rezygnuje z samobójstwa i postanawia zacząć życie na nowo. Jak można przeczytać na blogu Czytelnik 7 Kamila Bujnego: „O ‘Jaszczurze’ należałoby mówić przede wszystkim w kontekście ostateczności (i to najlepiej pisanej dużą literą). Wszystko, co ma miejsce w recenzowanej powieści, okazuje się podniesione do rangi egzystencjalnej, a w związku z tym mierzone jest takimi pojęciami, jak przemijanie, sens czy odchodzenie. Balzac motywuje działanie postaci dwiema skrajnymi perspektywami: z jednej strony odczuwają oni marność życia (co sprawia, że ich postawa jest w dużej mierze nihilistyczna, odrzucająca radość), a z drugiej jego wyjątkowość i ulotność (co z kolei determinuje próbę walki z przemijaniem, afirmacyjne podejście do rzeczywistości).”.

Do lektury obu powieści zapraszamy teraz do Biblioteki internetowej Wolne Lektury (wolnelektury.pl), a już niebawem do Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie!

A. W.

Netografia:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Komedia_ludzka
https://www.granice.pl/ksiazka/eugenia-grandet/777554
https://czytelnik7.blogspot.com/2019/08/wszystko-co-ostateczne-honore-de-balzac.html https://lubimyczytac.pl/ksiazka/4883775/jaszczur

 

Obie książki można znaleźć (i przeczytać) na portalu Wolne lektury :)

 Wystarczy kliknąć poniżej :)

Eugenia Grandet

20200423 balzak 02

 

Jaszczur

20200423 balzak 03

 

Zapraszamy do wspólnego czytania :)

Artykuł z cyklu "W tym tygodniu polecamy" w ramach promocji Czytelni wirtualnej.