W środę, 6 grudnia 2023 r., w Miejskiej Bibliotece Publicznej we Włodawie odbyło się spotkanie z prof. dr hab. Haliną Pelc i prof. dr. hab. Feliksem Czyżewskim z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, w ramach Bibliotecznych Spotkań Regionalnych, które w bieżącej edycji przebiegały pod hasłem „Dziedzictwo językowe Lubelszczyzny ukryte w słowach”.
Oficjalnego otwarcia wydarzenia, witając gości oraz przybliżając ideę spotkania, dokonała dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie Dorota Redde-Sawczuk. Pani dyrektor przedstawiła również rys biograficzny prof. dr hab. Haliny Pelc – wymieniając osiągnięcia naukowe, główne kierunki badawcze oraz tytuły wybranych publikacji.
Natomiast listę publikacji dotyczących Włodawy i najbliższych okolic, rys biograficzny i osiągnięcia Honorowego Obywatela Miasta Włodawy, prof. dr. hab. Feliksa Czyżewskiego, przedstawiła Edyta Pietrzak, kierownik Działu Regionalnego.
Prof. dr hab. Feliks Czyżewski szczegółowo przedstawił część działalności naukowej pani profesor skupiając się na jej badaniach dotyczących gwar Lubelszczyzny oraz wielotomowym dziele, które powstało w wyniku wielu lat pracy badawczej - „Słowniku gwar Lubelszczyzny”.
Ponadto zaprezentował publikacje, które zostały stworzone na bazie rozległych badań lokalnych odmian języka. Wśród przedstawionych wydawnictw, w których powstaniu uczestniczył pan profesor, są pozycje dostępne w Dziale Regionalnym MBP Włodawa: reprint „Iwanko : powieść Leona Kunickiego” oraz „Leon Kunicki pisarz Pobuża”.
Prof. dr hab. Halina Pelc szczegółowo opowiedziała o pracach związanych z powstawaniem „Słownika gwar Lubelszczyzny”. Badaniach naukowych w terenie, rozmowach z przedstawicielami różnych gwar, utrwalaniach tekstów gwarowych, pracach związanych z powstawaniem map ilustrujących różnorodność określeń na terenie Lubelszczyzny oraz samej budowie publikacji. Dwanaście części wydawnictwa zawiera hasła pogrupowane w zależności od tematyki określonej tytułem tomu: I. Rolnictwo – Narzędzia rolnicze. Prace polowe. Zbiór i obróbka zbóż; II. Rolnictwo – Transport wiejski. Rośliny okopowe i paszowe. Gleby i rodzaje pól. Uprawa lnu i konopi. Zbiór siana; III. Świat zwierząt; IV. Sad i ogród warzywny. Budownictwo i przestrzeń podwórza; V. Świat roślin; VI. Pokarmy; VII. Odzież i obuwie. Przędzenie lnu i tkanie płótna; VIII. Człowiek i rodzina. Higiena i choroby. Meble, sprzęty i prace domowe; IX. Przestrzeń wsi. Ukształtowanie powierzchni. Życie społeczne i zawodowe; X. Obrzędowość i obyczajowość ludowa; XI. Meteorologia i astronomia. Czas. Kolory; XII. Czynności – Miary – Uczucia – Cechy i właściwości – Inne. Teksty gwarowe. Indeks haseł.
Wykładowi towarzyszyła prezentacja skupiająca się na określeniach używanych w najbliższej okolicy Włodawy. Każde ze słów zawiera informacje: wyraz hasłowy i jego znaczenie w postaci definicji realnoznaczeniowej, ilustracja – kolorowa fotografia desygnatu, konteksty występowania wyrazu, źródła, geografia wyrazu z mapą językową, zjawiska fleksyjne i odmiany fonetyczne, odwołania do synonimów i heteronimów.
Dzięki uprzejmości prof. dr hab. Haliny Pelc i prof. dr. hab. Feliksa Czyżewskiego „Słownik gwar Lubelszczyzny” znajduje się w zbiorach MBP Włodawa i jest dostępny dla czytelników. Szczegóły dotyczące publikacji, jej zawartości, budowy i uczestników projektu można znaleźć na stronie Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.
Pani profesor przekazała do zbiorów biblioteki najnowszą swoją publikację „Dziedzictwo leksykalne wyznacznikiem tożsamości regionu lubelskiego" - monografia podsumowująca, a z rąk pana profesora otrzymaliśmy wydawnictwo „Flora i fitonimy na pograniczu polsko-ukraińskim”. Już wkrótce udostępnimy obie pozycje naszym czytelnikom.
Na spotkaniu pojawili się przedstawiciele władz samorządowych, lokalnych instytucji i stowarzyszeń, młodzież z ZSZ nr 1 i II LO we Włodawie, uczestnicy bibliotecznych klubów i kursów oraz czytelnicy i przyjaciele biblioteki - wszystkim bardzo dziękujemy za przybycie i poświęcony czas.
Zaciekawieni uczestnicy zadali wiele pytań dotyczących gwar Lubelszczyzny. Podali przykłady słów występujących w ich rodzinnych domach i różnorodności określeń jednego przedmiotu w miejscowościach często leżących nawet blisko siebie.
Burmistrz Włodawy Wiesław Muszyński złożył wyrazy uznania prof. dr hab. Halinie Pelc i prof. dr. hab. Feliksowi Czyżewskiemu za prace nad badaniem i utrwalaniem gwar Lubelszczyzny stanowiące ważny element ochrony niematerialnego dziedzictwa kulturowego regionu. 
Dyrektor MBP Dorota Redde-Sawczuk podziękowała prelegentom za ciekawe spotkanie wyrażając nadzieję na dalszą współpracę.
Organizatorzy spotkania: Miejska Biblioteka Publiczna we Włodawie, Gmina Miejska Włodawa i Powiat Włodawski, który również finansowo wsparł wydarzenie.
Bardzo dziękujemy wszystkim, którzy włączyli się w przygotowanie i realizację wydarzenia.
Fot. Joanna Orzeszko
Edyta Pietrzak
