Misiać, doczka, dumka i czyresznia podsumowały II Międzynarodowy Konkurs Poetycki Jednego Wiersza w ramach IV Międzynarodowego Trójstyku Literackiego Włodawa'2020.
W II edycji Międzynarodowego Konkursu Poetyckiego Jednego Wiersza do Sekretariatu koordynowanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną we Włodawie wpłynęło 30 prac; w tym 16 pocztą elektroniczną, 11 pocztą tradycyjną i 3 dostarczone osobiście – 1 z Ukrainy (Kołomyja) oraz 29 z 7 województw RP: lubelskiego 20 (Lublin – 4, powiaty: biłgorajski 1, chełmski 3, hrubieszowski 3, kraśnicki 1, lubartowski 1, łęczyński 1, opolski 1, włodawski 5), małopolskiego 3 (2 Kraków, 1 Wieliczka), mazowieckiego 2 (Warszawa. Wołomin), dolnośląskiego 1 (Wrocław), podlaskiego 1 (Suwałki), śląskiego 1 (Zabrze), świętokrzyskiego 1 (Kielce). Autorami prac było 21 kobiet i 9 mężczyzn; najmłodszy 20-latek, najstarsza 91-latka.
Jury konkursowe w składzie:
Przewodniczący – Waldemar Michalski – poeta, krytyk literacki, eseista, publicysta, redaktor, związany czasopismem literacko-artystycznym Akcent. Laureat Nagrody Trójstyku 2019;
Wiceprzewodnicząca – Anna Kistelska – animatorka kultury, instruktor kultury żywego słowa Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie;
Wiceprzewodniczący – Witold Graboś – Honorowy Obywatel Miasta Włodawa, dziennikarz, publicysta, poeta;
Członkowie:
Agata Zakrzewska – Kierownik Wydziału Oświaty, Kultury i Promocji Urzędu Miejskiego we Włodawie
Aldon Dzięcioł – pisarz, poeta, dziennikarz, redaktor naczelny Kwartalnika Społeczno-Kulturalnego „Wschód”
Marta Ładak – członek redakcji Kwartalnika Społeczno-Kulturalnego „Wschód”,
po zapoznaniu się z nadesłanymi utworami, znając tylko godła autorów, wyłoniło Laureatów, których nazwiska ujawnione zostały dopiero podczas podsumowania Konkursu w 3. dniu Trójstyku.
Podsumowanie II Międzynarodowego Konkursu Poetyckiego Jednego Wiersza, przebiegającego pod Honorowym Patronatem Burmistrza Włodawy Wiesława Muszyńskiego, zorganizowano 11 września w ramach programu merytorycznego IV Międzynarodowego Trójstyku Literackiego 2020 w sali widowiskowej Włodawskiego Domu Kultury. Rozstrzygnięciu towarzyszył Koncert Piosenki Poetyckiej w wykonaniu wychowanków WDK. Utwory do słów Adama Asnyka, Agnieszki Osieckiej z repertuaru zespołu Raz Dwa Trzy, Maryli Rodowicz, Grzegorza Turnaua i Jacka Wójcickiego zaśpiewały wokalistki, przygotowane przez dyrygenta Marcina Obuchowskiego, Nina Krzemińska, Małgorzata Huczuk i Karolina Pawluk.
Laureatami II edycji Konkursu poetyckiego z użyciem zwrotów gwary chachłackiej zostali:
Marek Szczerbiński z Krakowa, godło „Sasanka” – I nagroda za wiersz pt. „Spotkanie w Jerozolimie”, który wpisuje się w wielokulturowość Włodawy. W ocenie Jury „przeszłość podmiotu lirycznego unaocznia odbiorcy tożsamość kulturową byłego mieszkańca Włodawy. Indywidualna historia człowieka pięknie utkana w historię miasta pogranicznego. Przeszłość przeplata się z obojętną teraźniejszością. Język poetycki wzbogacony umiejętnie słowami konkursowymi, które zostały wplecione w ciekawy kontekst wspomnieniowy”.
Piotr Bartnik z Wołomina, godło „Slan” – II nagroda za wiersz „Słuchajcie byliny”, w którym komisja konkursowa dostrzegła „konsekwentną liryczną opowieść nawiązującą do tradycyjnych opowieści pogranicza (o miłości dwojga kochanków rozdzielonych rzeką Bug). Klasyczny, czysty układ stroficzny z „ludowymi” (gramatycznymi) rymami. Oszczędny w doborze słów i obrazowaniu z żartobliwym finałem. Wyrazy konkursowe umiejętnie wplecione w tematykę wiersza.
Anna Piliszewska z Wieliczki, godło „Klekotun” – III nagroda za wiersz pt. ”Noc”, w którym „tajemniczy literacki, ciepły, bajkowy nastrój, bogactwo języka i środków poetyckich. Ciekawie przedstawiony obraz miłości rodzicielskiej. Wiersz o znamionach dużej sprawności i kulturze literackiej autora. Interesujące zespolenie motywów przyrody z losami człowieka”.
Równorzędne wyróżnienia Komisja przyznała:
Teresie Kubik z Suszna k. Włodawy, godło „Kuba”, za wiersz pt. „List do córki” z uzasadnieniem „za lirykę wspomnieniową w formie epistolarnej, w której kultura pogranicza przybiera formę dialogu międzypokoleniowego, a słownictwo i obrazowanie tworzą przekonywującą sytuację pragnienia powrotu do przeszłości, sugestywne połączenie tematyki współczesnej z przeszłością pogranicza”.
Małgorzacie Skowron z Hrubieszowa, godło „Margo 2”, za wiersz pt. „Misiać”, uwzględniający zdaniem Jurorów „...tematykę uniwersalną, dotycząca motywu miłości matki do dziecka. Ballada nastrojowa. Kompozycja zwarta i konsekwentna. Czułe gesty miłości wyrażone językiem poetyckim okraszonym słowami konkursowymi. Ciekawa ramowa kompozycja”.
Janinie Czyrka z Gozdowa (pow. hrubieszowski), godło „Jagienka”, za wiersz „Erotyk w ramionach czyreszni”. Komisja podkreśliła „interesująco przedstawiony motyw miłości niespełnionej. Wiersz swobodnie posługujący się gwarą pogranicza (chachłacką). Przyroda jest świadkiem wydarzeń. Wersety z rymami wewnętrznymi dodatkowo dodają tekstowi walorów śpiewności. Kompozycja spójna, zwarta”.
Wszystkie nagrodzone i wyróżnione utwory zaprezentowano podczas Gali Finałowej Trójstyku. Recytowali je sami autorzy, a w przypadku ich nieobecności, Ewa Krukowska i Monika Urbańska-Nazaruk z włodawskiej biblioteki.
Uroczystego wręczenia nagród i wyróżnień dokonali przedstawiciele organizatorów konkursu – Burmistrz Włodawy Wiesław Muszyński, w imieniu dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie dra Artura Sępocha Anna Kistelska, dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie Dorota Redde-Sawczuk oraz Przewodniczący Jury Waldemar Michalski.
Kolejną edycję Międzynarodowego Konkursu Poetyckiego Jednego Wiersza zorganizowaną w ramach Międzynarodowego Trójstyku Literackiego – Włodawa 2020, ocenił w podsumowaniu Przewodniczący Jury, jako wydarzenie interesujące i ważne nie tylko ze względów literackich. W uzasadnieniu powiedział m.in.: Przypomnijmy, że regulamin konkursu zakładał wykorzystanie w wierszu czterech słów z mowy chachłackiej: czyresznia (czereśnia), doczka (córka), dumka (myśl) i misiać (księżyc). Mowa chachłacka była niegdyś powszechnie używana na pograniczu etnicznym polskim i ukraińskim województw lubelskiego i wołyńskiego. Dziś jeszcze pojedyncze osoby m. in. z ziemi włodawskiej pamiętają tę mowę, choć zgodnie przyznają, że należy już do przeszłości. Konkurs w swoim założeniu jest wyjątkowo ważny, oryginalny, ciekawy i warty kontynuacji a to nie tylko ze względu na interesujące poetyckie teksty, ale również z racji przypomnienia niegdyś „żywej” tu mowy chachłackiej, która jak najpilniej powinna stać się domeną zainteresowań i studiów językowych. Można więc zauważyć, że poezja i tym razem, za sprawą założeń regulaminu konkursowego, znalazła się w awangardzie studiów nad mową pogranicza.
Na konkurs nadesłano wiele wierszy oryginalnie spełniających kryteria współczesnej poezji. Kontekst kulturowy mowy chachłackiej zaistniał w tych utworach nieustannym odwoływaniem się do natury jako towarzyszki życia ludzkiego, do miłości zarówno dwojga zakochanych, jak i miłości rodzicielskiej, gdzie matka jako osoba dominuje w życiu domowym, do obrzędowości i realiów życia wiejskiego, do tradycji pieśni i ballad ludowych. Po rozstrzygnięciu konkursu okazało się, że autorami nagrodzonych i wyróżnionych oraz zaproponowanych dodatkowo do publikacji w przyszłym almanachu pokonkursowym utworów są poeci mający w dorobku po kilka tomów wierszy! Ciekawym faktem wydaje się też geografia zamieszkiwania autorów nadesłanych tekstów. Okazuje się, że pochodzą oni z różnych stron Polski (m.in. z Warszawy, Krakowa, Kielc, Zabrza, Włodawy, Lublina, Hrubieszowa, Chełma, Suwałk…). W pokonkursowych plonach tym samym pogranicze zaistniało w wymiarze ponadregionalnym, i to także sukces organizacyjny ciekawego konkursu.
Wiersze, które swoją tematyką i artyzmem zasługują na publikację w ewentualnym przyszłym almanachu pokonkursowym, poza nagrodzonymi i wyróżnionymi to, jak czytamy Protokole Komisji Konkursowej: „W czyryszniowym sadzie” Jana Gumbisza z Kielc, „Nadbużański sen” Tadeusza Charmuszko z Suwałk, „Drobne dumki” Reginy Redde z Dubeczna (pow. włodawski), „Wiosenne zauroczenie” Seweryny Gontarczyk z Poniatowej (pow. opolski), „Sen o…” Renaty Staniec z Teptiukowa (pow. hrubieszowski), „Zachód słońca nad Bugiem (2020) Arkadiusza Stosura z Krakowa, „Euro” Krystyny Bednarz z Rakówki (pow. biłgorajski), „Schadzka” Małgorzaty Machnicy z Lublina, „Pogranicze” Krystyny Igras z Pokrówki (pow. chełmski), „Pramatka” Bogdana Nowickiego z Zabrza, „Strażnik nocy” Katarzyny Wolanin z Lublina, „Rusałka” Czesławy Teresy Demczuk z Włodawy.
Wiersze nagrodzone, wyróżnione i docenione w II edycji Międzynarodowego Konkursu Poetyckiego Jednego Wiersza Włodawa 2020 będą sukcesywnie zamieszczane na łamach Kwartalnika Społeczno-Kulturalnego „Wschód”.
Małgorzata Zińczuk
Zapraszamy do obejrzenia zdjęć
Fot. Edyta Pietrzak
