Posągi, rzeźby, pomniki, tablice… na stałe wpisane w nasze otoczenie, służą kreowaniu i utrwalaniu pamięci o zasłużonych postaciach i ważnych wydarzeniach. Kształtują wspólnotowość, tożsamość oraz lokalną lub narodową dumę ze wspólnej przeszłości. Dopóki pomnik jest zauważany przez ludzi, dopóty spełnia swoją symboliczną funkcję przekaźnika pamięci i nie ulega degradacji do czysto dekoracyjnego elementu krajobrazu.
W piątek 18 października 2024 r. w Miejskiej Bibliotece Publicznej we Włodawie odbyło się otwarcie pokonkursowej wystawy „Pamięci Powstańcom Styczniowym Ziemi Włodawskiej” zrealizowanej w ramach projektu “Powstańczy foto-plener po Ziemi Włodawskiej”. Projektu, którego zadaniem było wydobycie z przestrzeni i ponowne wyeksponowanie miejsc pamięci, poświęconych przywódcom i uczestnikom największego zrywu narodowowyzwoleńczego skierowanego przeciwko rosyjskiemu zaborcy, w naszym regionie. Bo jak przypomina nam Biuro “Niepodległa” - nasz grantodawca, wydarzenia z lat 1863-1864 oraz determinacja ówczesnych bohaterów w dążeniu do zrealizowania marzeń o wolnej i niepodległej Polsce zasługują na odpowiednie upamiętnienie.
Przybyłych gości powitała Dyrektor MBP we Włodawie Dorota Redde-Sawczuk. W swoim wstępie przybliżyła założenia i przebieg projektu, który, biorąc pod uwagę czas wnioskowania o dotację, niebawem będzie miał swoją rocznicę. Kończąc wypowiedź zachęciła zgromadzonych do uczczenia chwilą ciszy pamięci zmarłego Prezesa Włodawskiego Oddziału PTTK “Mistrza” Mieczysława Tokarskiego.
Mieczysław Tokarski był inicjatorem upamiętnienia miejsc bitew i potyczek Powstania Styczniowego, bądź odnowienia pomników i tablic pamiątkowych z nimi związanych. Projekt “Powstańczy foto-plener po Ziemi Włodawskiej” to w ogromnej mierze jego inwencja, a na efekty - katalog i prezentowane na wystawie zdjęcia, czekał z dziecięcą wręcz niecierpliwością. W ramach podsumowania odbyliśmy krótki seans nagrań przygotowanych przez Pawła Piędzia, które były jednocześnie podsumowaniem serii działań projektowych, jak i rejestracją ostatnich spacerów z Mistrzem. A właściwie to ZA Mistrzem, bo Pan Mieczysław znany był z tego, że trudno dotrzymać mu było kroku.
Wędrówka powstańczymi szlakami miała solidną podstawę teoretyczną - 4 kwietnia 2024 r, podczas spotkania inauguracyjnego, mgr Mariusz Czuj wystąpił z referatem “Powstanie Styczniowe na Ziemi Włodawskiej”. Następnie Radosław Kuczyński poprowadził warsztaty fotograficzne przybliżające uczestnikom podstawy pracy z aparatem oraz wskazówki przydatne w wykonywaniu zdjęć telefonem komórkowym.
Kilka dni później, bo 8 kwietnia, uczestnicy wsiedli do autokaru, aby odbyć wyprawę szlakiem Marcina Borelowskiego „Lelewela” [Włodawa-Adamki-Luta-Hańsk-Suchawa]
Drugi z cyklu wyjazdów odbył się 15 kwietnia, a jego uczestnicy przebyli historyczno-fotograficzny szlak Karola Krysińskiego [Wereszczyn-Wytyczno-Urszulin-Lipniak-Sosnowica].
W poniedziałek 22 kwietnia kontynuowali poszukiwania miejsc upamiętniających działania tego dowódcy. Tym razem szlak Karola Krysińskiego objął takie miejscowości jak Janówka-Romanów-Różanka-Kaplonosy-Horostyta-Wyryki.
Podróżniczą serię zakończyli 29 kwietnia przebywając szlak Walerego Wróblewskiego [Osowa-Andrzejów-Urszulin-Stare Załucze]
Plenerowym wyjazdom szlakami powstańczych oddziałów towarzyszyły zajęcia edukacyjne i warsztatowe na ścieżce przyrodniczo-historycznej „Obóz Powstańczy – Bój o Urszulin” oraz w Ośrodku Dydaktycznym Poleskiego Parku Narodowego w Starym Załuczu, przeprowadzone przez przewodników turystycznych i regionalistów.
Uczestnikami tych wydarzeń byli głównie czytelnicy biblioteki, ale też uczestnicy UTW przy Oddziale Rejnowym PZERiI we Włodawie, Klubu Senior+ przy MOPS we Włodawie, Klub Seniora CZAS PCK przy Oddziale Rejonowym we Włodawie, a także uczniów I LO we Włodawie, ZSZ nr 1 i II LO we Włodawie, Zespół Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Korolówce-Osadzie oraz osoby indywidualne.
Wykonana przez nich dokumentacja fotograficzna, poddana została selekcji komisji konkursowej. W jej składzie znaleźli się: Czesław Danilczuk - przewodniczący oraz członkowie Zbigniew Dębiec i Mieczysław Kozioł. Komisja obradowała 20 i 27 czerwca 2024 r., a jej prace podzielone były na cztery etapy: weryfikacja prac pod względem formalnym, wyłonienie fotografii z możliwością kwalifikacji do etapu finałowego, wyłonienie Laureatów oraz zakwalifikowanie prac na wernisaż i do katalogu, wybór prac do wyróżnienia specjalnym dyplomem dla ich autorów za wyjątkową wartość artystyczną. Wyłoniono 26 Laureatów, bez przyznawania miejsc oraz 51 prac, które wytypowane zostały do oficjalnej prezentacji. Dodatkowo 15 prac wyróżniono. Protokół komisji odczytał oficjalnie jej przewodniczący, który wspólnie z Dyrektor MBP Dorotą Redde-Sawczuk oraz autorką i jedną z koordynatorek projektu Małgorzatą Zińczuk wręczyli laureatom nagrody i dyplomy.
Prace prezentowane będą w przez kilka najbliższych tygodni w bibliotecznej Galerii Na Parterze, a towarzyszące jej pakiety katalogów, opatrzone dodatkowo fragmentami wykładu inauguracyjnego autorstwa Mariusza Czuja „Powstanie Styczniowe na Ziemi Włodawskiej” oraz prelekcji plenerowej Adama Panasiuka „Bój o Urszulin”, zostaną w najbliższym czasie przekazane do lokalnych szkół i instytucji kultury.
To październikowe podsumowanie było również okazją do wspomnień i refleksji. Małgorzata Zińczuk, która koordynowała wszystkie wyprawy, ze szczególnym sentymentem przywołała towarzyszącą im spontaniczność. Spontaniczność która przejawiła się w nieplanowanym porządkowaniu miejsc pamięci, czy występach recytatorskich jednej z uczestniczek - Pani Teresy Kupracz. Kontynuując tę tradycję Pani Teresa uświetniła swoją interpretacją dwóch utworów również wernisaż. O istocie pamięci historycznej, jako czynniku podtrzymującym tożsamość grupy społecznej oraz znaczeniu tego projektu dla seniorów i młodzieży wspomnieli również Etatowy Członek Zarządu Powiatu Włodawskiego Wiesław Holaczuk, Przewodnicząca PZERiI OR we Włodawie Łucja Pamulska oraz Dyrektor ZSCKR w Korolówce-Osadzie Renata Holaczuk.
Po części oficjalnej przeszliśmy do zwiedzania wystawy i przeglądania katalogu. Dłuuuugie rozmowy odbywały się przy degustacji zarówno widowiskowych, jak i smacznych przekąsek przygotowanych przez młodzież Zespółu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego w Korolówce-Osadzie, która zapewniła też fantastyczną i profesjonalną obsługę.
Niejednokrotnie podkreślaliśmy, że samodzielnie nie bylibyśmy w stanie zrealizować żadnego przedsięwzięcia. Mamy to szczęście, że możemy liczyć na liczne grono patronów i partnerów, którzy nie zawiedli również tym razem.
Dziękujemy Gminie Miejskiej Włodawa, Poleskiemu Parku Narodowemu, Rejonowemu Oddziałowi Polskiego Związku Emerytów Rencistów i Inwalidów we Włodawie, Polskiemu Towarzystwu Turystyczno-Krajoznawczemu Oddziałowi im. Mieczysława Tokarskiego we Włodawie, I Liceum Ogólnokształcącemu im. Tadeusza Kościuszki we Włodawie, Zespołowi Szkół Zawodowych nr 1 im. II Warszawskiej Brygady Saperów i II Liceum Ogólnokształcącego im. A. F. Modrzewskiego we Włodawie, Zespołowi Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Ireny Kosmowskiej w Korolówce.
Dziękujemy Patronom Honorowym: Burmistrzowi Włodawy Wiesławowi Muszyńskiemu oraz Staroście Włodawskiemu Mariuszowi Zańce oraz Patronom Medialnym, którymi byli: Nowy Tydzień, Kultura Enter, Polskie Radio Lublin, Wschód Kwartalnik społeczno-kulturalny, TVP3 Lublin.
Wyrazy wdzięczności należą się też dosłownie każdemu z pracowników biblioteki. Noszenie ciężarów, weryfikacja błędów, zakupy, dobrego słowo… każdy miał swój większy lub mniejszy wkład w realizację tego projektu. Dziękuję Ekipo! Małgosiu, Panie Włodku, Radku, Pawle, Wam również dziękuję za wsparcie, cierpliwość i wyrozumiałość :)
Urszula Panasiuk
