Miejska Biblioteka Publiczna we Włodawie - Sto pięćdziesiąt kilometrów artystycznej podróży

Szczegóły: Edyta Pietrzak; Utworzono: 19 sierpień 2019

Ponad 150 kilometrów, 7 miejscowości powiatu włodawskiego, pięć ludowych zespołów śpiewaczych, koncert białoruskich muzyków, naukę śpiewu białego oraz spotkanie z blisko 20 ludźmi kultury mają za sobą uczestnicy artystycznego pleneru (8-12 sierpnia 2019 r.) "EtnoPol(e)ska kawalkada".

Pierwszy dzień (08.08.2019 r.) rozpoczął się spotkaniem „Ziemia Poleska: geografia, tradycje, zwyczaje”, podczas którego zgromadzonych gości przywitał dyrektor Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie Jacek Żurawski, o celach projektu opowiedziała z-ca dyrektora ds. merytorycznych Małgorzata Zińczuk, a program na najbliższe pięć dni przedstawili: kierownik Działu Regionalnego MBP Włodawa Edyta Pietrzak, kierownik projektu Krzysztof Bąk i Aleksandra Zińczuk, wspierająca merytorycznie program.
Następnie uczestnicy przedstawili swoje dotychczasowe osiągnięcia artystyczne oraz plany i zamierzenia związane z udziałem w plenerze. Spotkali się z Grażyną Lutosławską na promocji książki „Jatymy” w Miejskiej Bibliotece Publiczne we Włodawie oraz z profesorem Stanisławem Bajem podczas wykładu „Rzeka Bug i jej mieszkańcy, czyli warsztat malarski Stanisława Baja” odwiedzając zarówno jego wystawę prezentowaną w hanieńskiej galerii jak i pracownię w Dołhobrodach. Realizując punkt programu „Gwara chachłacka tutejszych mieszkańców” zwiedzili Muzeum Ziemi Dołhobrodzkiej i uczestniczyli w koncercie zespołu ludowego „Jutrzenka”. Podczas wszystkich spotkań rozmawialiśmy o współczesnej potrzebie dialogu i komunikowania się, o działaniach wspierających promowanie Ziemi Włodawskiej i nadbużańskich miejscowości, które mogą być inspirujące, twórcze i ciekawe ze względu na ginącą już gwarę, lokalne obyczaje, zawarte w pieśniach, sztuce i kulturze tradycyjnej.

Od drugiego dnia (09.08.2019 r.) uczestnicy zaczęli pracować nad swoim dziełem twórczym (rzeźbą, obrazami, tekstami, motankami, tkanymi wzorami). Ponadto wzięli udział w „Czytaniu literackim w ogrodzie”, gdzie zapoznali się z twórczością m. in.: Oskara Kolberga, Józefa Obrębskiego, Władysława Kuraszkiewicza, Józefa Mackiewicza. Kolejnym punktem programu było spotkanie z artystami białoruskimi i koncert „Dla Włodawy” w wykonaniu muzyków białoruskich z zespołu Five-Storey Ensemble (Mińsk/Brześć). Spotkanie w sposób innowacyjny poruszyło nieznany temat polsko-białoruskiego pogranicza kulturowego na przykładzie najbliższej okolicy i sąsiedztwa miasta Włodawy i Tomaszówki, położonych po obu stronach rzeki Bug, która stała się w wyniku podziału Europy po II wojnie światowej raną między społecznością, która została rozdzielona lub zmuszona do opuszczenia domów. Zaprezentowano w formie artystycznej zebrane materiały archiwalne: nagrania świadków historii oraz stare fotografie.
Po koncercie uczestnicy udali się do Domu Historii i Tradycji Ludowej „Organistówka” w Różance, gdzie czekał na nich koncert zespołu ludowego „Kresowianki”, wystawa rzeźb Jana Pawłowskiego oraz wykład Tomasza Stańczuka „Od Augusta do Augusta” z ciekawostkami historycznymi regionu i miejscowości.
Zaraz później, w Suchawie, uczestnicy wzięli udział w edukacyjnym spacerze historycznym z wykładami „Dziedzictwo etniczne pogranicza poleskiego” poprowadzonymi przez Mieczysława Tokarskiego i Włodzimierza Czeżyka. Dalsza część spotkania odbywała się nad rzeką Włodawką, która kilka stuleci temu stanowiła granice między ziemiami polskimi i litewskimi. W dolinie rzeki uczestnicy spotkali się z Bohdanem Zadurą i jego poezją, a następnie wzięli udział w warsztatach śpiewu białego z Elizą Paś-Dimitow. Na spotkaniach poruszano wątki pogranicza polsko-ukraińsko-białoruskiego, zarówno poprzez przedstawione tematy w krajobrazie kulturowym: zwiedzanie dawnej cerkwi (Cerkiew Kazańskiej Ikony Matki Bożej w Suchawie) i cmentarza prawosławnego, przejście szlakiem powstania styczniowego, jak też zapoznanie się z repertuarem pieśni tradycyjnych pogranicza kulturowego. Spotkanie w wyjątkowym miejscu było możliwe m.in. dzięki współpracy Księdza Proboszcza z Parafii Najświętszego Serca Jezusowego we Włodawie.

Trzeciego dnia (10.08.2019 r.) gościem „Czytania literackiego w ogrodzie” była Aleksandra Zińczuk. Spotkanie było połączone z prezentacją jej tomu poetyckiego „JA DE” i ostatnich publikacji książkowych o tematyce wschodniej. Rozmowa z autorką, prowadzona przez Andrija Jurkewycza skupiła się wokół wątków inspiracji kulturowych, współpracy z Ukrainą i Białorusią. Ponadto uczestnicy wysłuchali koncertu zespołu śpiewaczego „Seniorzy” z Urszulina, a następnie udali się do Zbereża na warsztaty i wspólne śpiewanie nad Bugiem z Elizą Paś-Dimitruk. W ramach ostatniej edycji Dni Dobrosąsiedztwa Zbereże-Adamczuki uczestnicy wspólnie odśpiewali ukraińskie pieśni nad rzeką Bug.

Czwartego dnia (11.08.2019 r.) gościem pleneru był Wojciech Dunin-Kozicki. W bibliotecznym ogródku uczestnicy wysłuchali wybranych utworów z tomików jego wierszy oraz inspiracji związanych z żywymi kontaktami z Ukraińcami i Białorusinami. Kolejnym punktem programu był wykład z prezentacją dr. Jacka Wardy i Macieja Derejskiego „Dlaczego niebo poleskie jest najciemniejsze i dlaczego TU najwięcej widać?”. Wykład był połączony z wieczornym warsztatem oglądania nieba i starał się odpowiedzieć na potrzeby lokalnych twórców – w przystępnej formie zainspirować opowieścią o gwiazdach i kosmosie widzianym doskonale z regionu Polesia, dzięki małego oświetleniu, a także opowieścią o postrzeganiu światła, kolorów i czasu z kosmicznej perspektywy.
Po wykładzie uczestnicy udali się do Orchówka, gdzie czekał na nich mini-koncert zespołu ludowego „Orchowianki”, zapoznający z polskimi pieśniami regionalnymi. W plenerze nad rzeką Bug odbyło się spotkanie z ukraińskimi artystami – Andrijem i Oleną Jurkewyczami, którzy zaprezentowali działania artystyczne i kulturalne odnoszące się do wielokulturowej tradycji miasta Drohobycza oraz podzielili się doświadczeniem współpracy transgranicznej. Na zakończenie odbył się finał warsztatów ze śpiewu białego oraz obserwacja nocnego nieba.

Ostatniego, piątego dnia (12.08.2019 r.) kawalkada zatrzymała się w Gminnej Bibliotece Publicznej w Wyrykach, gdzie jej uczestnicy spotkali się z lokalnymi liderami – Justyną Torbicz i Hanną Czelej na wykładach „Tradycje i gwara Tutejszych” oraz wzięli udział w koncercie zespołu śpiewaczego „Swańki” z odniesieniami do tradycyjnych pieśni lokalnych i obrządku ślubnego w tym regionie. Uczestników powitali Wójt Gminy Wyryki oraz Dyrektor Gminnej Bibliotece Publicznej w Wyrykach, która zaprezentowała efekty pracy międzypokoleniowego projektu i powstałego słownika lokalnej gwary. Na spotkaniu można było wysłuchać wykładów dotyczących lokalnej sztuki ludowej, zobaczyć zebrane zbiory w nowocześnie zaaranżowanej izbie pamięci – tkaniny sprzed 100 lat, hafty, stroje ludowe z pereborami.
Po powrocie do Włodawy uczestnicy mieli okazję wysłuchać wykładu otwierającego prof. Jadwigi Mizińskiej pt. „Poleski genius loci” oraz krótkich mini-wykładów zaproszonych gości, którzy wzięli w dyskusji „Duchowe dziedzictwo miejsc zapomnianych i opuszczonych” z udziałem ks. dr. Stefana Batrucha, prof. Jadwigi Mizińskiej, Jacka Zalewskiego, dr. Konrada Smolińskiego moderowanej przez dr. Łukasza Marcińczaka i Aleksandrę Zińczuk. Rozmówcy poruszyli kluczowe zagadnienia podsumowujące proces pracy projektu: literatura, kultura, język i architektura baroku, symbolika miejsc prowincjonalnych i pogranicznych, promocja miejsc wschodniej Polski oraz przełamywania stereotypów narodowych i kulturowych poprzez współpracę międzynarodową i działania lokalne.

Spotkanie zakończyła niespodzianka kulinarna. Uczestniczki artystyczno-literackiego pleneru "EtnoPol(e)skiej kawalkady", członkinie stowarzyszenia Koła Gospodyń Miejskich "Zosie Samosie" z Włodawy - Renata Holaczuk, Urszula Kalenik, Małgorzata Kostka - poczęstowały uczestników, przygotowaną własnoręcznie potrawą regionalną - kisielem z kaszy gryczanej.

Poza wymienionymi punktami programu, odbywały się jednocześnie nagrania terenowe, prowadzone przez wolontariuszy z Grupy Mowa Żywa, którzy badają niematerialne dziedzictwo pogranicza na wielokulturowym styku. Z efektami zebranych nagrań będzie można zapoznać się w dalszych etapach projektu.

Pięć wspólnych dni pleneru zaowocowało nawiązanymi przyjaźniami, wymianą artystycznych doświadczeń, rozwojem nowych pasji oraz wspaniałymi wspomnieniami. Kolejne wydarzenia w ramach „EtnoPol(e)skiej kawalkady” już jesienią 2019 r.

ep logo 03