Kolejna edycja trzydniowych polsko-białorusko-ukraińskich spotkań literackich we Włodawie już za nami. Ukazały się relacje z Gali Inauguracyjnej, m.in. na stronie internetowej Urzędu Miejskiego we Włodawie. Czas na wspomnienia z wydarzeń koordynowanych przez pozostałych partnerów organizacyjnych III Międzynarodowego Trójstyku Literackiego Włodawa 2019.
Lokalnymi partnerami logistycznymi i merytorycznymi głównych organizatorów Międzynarodowego Trójstyku Literackiego, Burmistrza Włodawy i Dyrektora Wojewódzkiego Ośrodka Kultury w Lublinie, po raz kolejny był Włodawski Dom Kultury i Miejska Biblioteka Publiczna we Włodawie. W programie wydarzeń koordynowanych przez włodawską książnicę uwzględniono sympozjum naukowe i debatę literacką w dniu 5 września oraz 6 września résumé międzynarodowego konkursu poetyckiego.
Sympozjum poświęcone KAJ-owi – Kazimierzowi Andrzejowi Jaworskiemu, poecie pogranicza kulturowego, zdaniem prelegenta i jednocześnie moderatora spotkania dra Jarosława Cymermana, znakomicie wpisało się w ideę Międzynarodowego Trójstyku Literackiego. W jego trakcie twórca "Kameny" przypomniany został przede wszystkim jako postać, która sporą część swojej aktywności poświęciła budowaniu więzi pomiędzy literaturą polską a literaturami innych krajów słowiańskich, czyniąc to zarówno jako redaktor chełmskiej "Kameny" jak i jako ceniony tłumacz i wydawca. O translatorskiej aktywności, a w pewnym sensie i polityce, w czasie sympozjum opowiedzieli dr Anna Choma-Suwała z UMCS w Lublinie i prof. Piotr Mitzner z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Dr Anna Choma-Suwała, adiunkt w Zakładzie Filologii Ukraińskiej UMCS w Lublinie o specjalności naukowej literaturoznawstwo ukraińskie w dziedzinach badań literatury ukraińskiej w kontekście europejskim w prezentacji multimedialnej przedstawiła Recepcję poezji ukraińskiej w interpretacji Kazimierza Andrzeja Jaworskiego w okresie międzywojennym.
Prof. dr hab. Piotr Mitzner, historyk literatury i teatru, edytor i poeta podzielił się swoimi refleksjami na temat Rosyjskich emigrantów tkwiących w kręgu „Kameny”.
Dr Jarosław Cymerman, teatrolog i literaturoznawca, krytyk i edytor, współpracownik kwartalnika "Akcent", kierownik Oddziału Literackiego im. Józefa Czechowicza Muzeum Lubelskiego w Lublinie przedstawił KAJ-a przez pryzmat jego archiwum.
Zaproszenie do udziału w sympozjum przyjął również Laureat Nagrody III Międzynarodowego Trójstyku Literackiego 2019 Waldemar Michalski – poeta, eseista, publicysta, krytyk literacki, redaktor, sekretarz zarządu Wschodniej Fundacji Kultury oraz członek Rady Programowej kwartalnika „Akcent”, członek Związku Literatów Polskich. Wygłosił referat wiodący Pod znakiem słowa i „Kameny”. Komentując temat konferencji powiedział: Kazimierz Andrzej Jaworski dziś istnieje jakby w cieniu Józefa Czechowicza i Józefa Łobodowskiego. A przecież to trzeci z wielkiej trójki twórców lubelskiego życia literackiego. Wielki – zapomniany? Sesja, w której uczestniczymy ma przywrócić należną mu pamięć i miejsce w historii literatury polskiej. Poeta, tłumacz, redaktor – czuł się przede wszystkim poetą, ale jego praca jako tłumacza jest wręcz niewymierna. Stał się głównym popularyzatorem poezji narodów słowiańskich. Przede wszystkim tłumaczył poezję rosyjską, ukraińską, białoruską, czeską i słowacką. Wystarczy dodać, że jego dorobek translatorski to około tysiąca przetłumaczonych wierszy pięciuset autorów! Tłumaczenia te wysoko oceniali Julian Tuwim i Jarosław Iwaszkiewicz. Pamiętać też trzeba, że powołał do istnienia w międzywojennym Chełmie miesięcznik literacki pod nazwą „Kamena”. W drugiej połowie lat trzydziestych było to główne czasopismo literackie w Polsce. Drukowali tu m.in. Jan Brzękowski, Józef Czechowicz, Józef Łobodowski, Julian Tuwim, Brunon Schulz, Władysław Broniewski, Wacław Iwaniuk, Czesław Miłosz, Julian Przyboś, Kazimierz Wierzyński. To tylko niektóre nazwiska spośród stu sześćdziesięciu autorów „Kameny” z lat 1933-1939. Kazimierz Andrzej Jaworski to tytan pracy literackiej i legenda polskiej literatury. Dobrze się stało, że tu, we Włodawie, na styku trzech granic, na sesji zorganizowanej we włodawskiej bibliotece przywołujemy jego osobę i dzieło. W pełni na to zasłużył, jako niestrudzony budowniczy mostów ponad podziałami i granicami!
Uzupełnieniem sympozjum była prezentacja multimedialna "Kazimierz Andrzej Jaworski – poeta – tłumacz – redaktor (1897-1973)", przygotowana w trzech językach (polskim, białoruskim i ukraińskich) przez Prezes Związku Literatów Polskich Oddział w Lublinie Agnieszkę Monikę Polak, wyświetlana na monitorach bibliotecznej E-Galerii.
W przerwie obrad konferencyjnych bibliotekarze włodawskiej książnicy nawiązali kontakty z przedstawicielami brzeskiego środowiska bibliotekarskiego, nakreślając kierunki współpracy w zakresie popularyzacji lokalnych wydarzeń literacko-kulturalnych oraz wymiany danych o zasobach informacyjnych bibliotek.
Do trójstykowego stolika dyskusyjnego "Wschodni, czyli jaki?" wokół tematu jak zmieniły się (lub wciąż zmieniają się) pojęcia "Wschodu" czy "wschodniości" z punktu widzenia lokalnej społeczności Lubelszczyzny oraz przedstawicieli krajów Europy Wschodniej, jak i Partnerstwa Wschodniego, zaproszenie międzynarodowej grupy badaczy kultury "Grupa Mowa Żywa", współrealizującej z biblioteką cykl Bibliotecznych Spotkań Regionalnych, przyjęli:
Dr Andrij Saweneć (Żytomierz/Lublin), nagradzany tłumacz języka angielskiego, ukraińskiego i polskiego, wykładowca Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, redaktor serii wydawniczej "Wschodni Express" w Warsztatach Kultury w Lublinie, członek Stowarzyszenia Pisarzy Ukraińskich (od 1998), Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy (od 2000).
Karolina Suska (Łaziska/Opole Lubelskie), socjolożka, trenerka, tutorka, dyrektorka GBiDK w Łaziskach. Aktywna Kobieta Lubelszczyzny, laureatka tytułu Bibliotekarz Lubelszczyzny 2016, a także Stypendium im. Olgi Rok. Absolwentka UJ, Szkoły Liderów PAFW i Akademii Liderów Kultury. Wiejsko-miejska aktywistka zafascynowana pracą na rzecz lokalnych społeczności. Twórczyni bloga www.kobietanawsi.pl
Marija Zhygalova (Brześć), doktor nauk pedagogicznych, profesor Brzeskiego Ekonomiczno-Technicznego Uniwersytetu, badaczka literatury i kultury pogranicza, autorka ponad 200 artykułów m.in, za zakresu edukacji oraz 30 monografii.
Debatę moderowała Aleksandra Zińczuk – liderka Grupy "Mowa Żywa", redaktor naczelna czasopisma www.kulturaenter.pl, badaczka dziedzictwa kulturowego i historycznego pogranicza, inicjatorka międzynarodowych projektów transgranicznych.
Dominującymi tematami debaty były: Polietniczna literatura rejonu małoryckiego jako środek konsolidacji multikulturalnego społeczeństwa pogranicza, Polska A i Polska B w obserwacji życia społeczności lokalnej Lubelszczyzny oraz Zmiana paradygmatu wschodniości w perspektywie zmian politycznych ostatniego 30-lecia. Dyskusji towarzyszyła prezentacja antologii poezji w wydaniach polsko-ukraińskich, a także nowości wydawniczych pisarzy i twórców z Białorusi, Litwy i Ukrainy.
Do udziału w dyskusji włączyło się wielu pozostałych uczestników Trójstyku, m.in. Laureat Nagrody 2019 Waldemar Michalski, nawiązując w swojej wypowiedzi do tegorocznych obchodów 450-lecia Unii Lubelskiej: „Wschodni, czyli jaki?” – oto jest pytanie? Siłą rzeczy mówimy o pograniczu polsko-białorusko-ukraińskim. Jesteśmy wszak sąsiadami, kulturowo i językowo sobie najbliżsi. Pogranicze, to obszar wzajemnego przenikania kultur, języka, religii, obyczajów a także mieszanych małżeństw. Najgorsze co może zdarzyć się na pograniczu to dziki, zbrodniczy nacjonalizm. Doświadczyliśmy tego w latach czterdziestych m.in. na Wołyniu i Podolu, gdzie fanatyzm narodowy sięgał zbrodni o bestialskich wymiarach. Ale przecież dziś spotykamy się, rozmawiamy, szukamy wspólnego języka, pragniemy wspólnej szczęśliwej przyszłości. „Wolni z wolnymi, równi z równymi” – to ciągle aktualny fundament wspólnego działania i przewodnie hasło Unii Lubelskiej. Hasło aktualne przecież i dziś. W wielorakiej jedności zachowujemy swoją kulturę i swój język, jako podstawowe wyznaczniki narodowej tożsamości.
Wyjątkowo literackiego kolorytu wydarzeniom tego dnia dodało przekazanie przez Gości Trójstyku, na ręce dyrektora Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie Jacka Żurawskiego, publikacji książkowych z dedykacjami dla włodawskiej publiczności czytelniczej. Już wkrótce na półkach Działu Regionalnego dostępne będą: materiały promujące 1000-lecie Brześcia przekazane przez dyrektor Biblioteki Miejskiej im. Puszkina w Brześciu Swietłanę Gorodziecką i Przewodniczącą Związku Literatów w Brześciu Tatianę Demidowicz, tomiki poetyckie "Niemożliwe jest możliwe" i "Lekcja wspólnego języka" oraz szkice literackie "Słowa i twarze" i "Klucze i słowa" autorstwa Waldemara Michalskiego, "Pod gwiazdą wielkiego Puszkina: życiowa i twórcza ścieżka Marii Żygałowej" i Polietniczna literatura rejonu małoryckiego jako środek konsolidacji multikulturalnego społeczeństwa pogranicza autorstwa Profesor Żygałowej. Andrij Saweneć przekazał polsko-ukraińską antologię poetycką "Lublin z dala, Lublin z bliska". Ta około 400-stronicowa książka wydana w formie albumu jest jedyną tak obszerną antologią wierszy poświęconych europejskiemu miastu w dwu językach. Zawiera inspirowane Lublinem utwory poetyckie 37 autorów (m.in. Franciszki Arnsztajnowej, Józefa Czechowicza, Józefa Łobodowskiego, Julii Hartwig, Anny Kamieńskiej) w oryginale i w tłumaczeniu na język ukraiński Andrija Sawencia oraz serię ilustrujących antologię prac graficznych autorstwa Mykoły Soboliwskiego, a także wstęp, noty biobibliograficzne oraz komentarze tłumacza. Zapraszamy do lektury wszystkich „darów trójstykowych”.
Z gościnnych progów Miejskiej Biblioteki Publicznej we Włodawie program III Międzynarodowego Trójstyku Literackiego przeniósł jego uczestników do pobliskiego Orchówka w plenerowy trójstyk graniczny Polski, Białorusi i Ukrainy. Przy polskim słupie granicznym nad rzeką Bug uczestników międzykulturowego happeningu artystyczno-literackiego z gołębiami w roli głównej, w tegorocznej edycji przebiegającego pod hasłem Twórczość-Literatura-Humanizm, powitał Burmistrz Włodawy Wiesław Muszyński wraz z pomysłodawcą i inicjatorem Trójstyku Aldonem Dzięciołem, lokalnym regionalistą, prezesem Poleskiego Towarzystwa Medialnego, redaktorem naczelnym kwartalnika społeczno-kulturalnego „Wschód”. Szybującym w przestrzeni granicznego nieba Trójstyku gołębiom pokoju towarzyszyły pieśni pogranicza polsko-białorusko-ukraińskiego, zainicjowane przez zespół „Mołodyczki” z Szacka na Ukrainie.
Gospodarzem trzeciego dnia Trójstyku był Włodawski Dom Kultury, gdzie w sali „Sezam”, przed II Przeglądem Piosenki Poetyckiej o Laur Muzyczny, poznaliśmy „Mistrzów Pióra” I Międzynarodowego Konkursu Poetyckiego Jednego Wiersza, koordynowanego przez Miejską Bibliotekę Publiczną we Włodawie.
Konkurs ogłoszony 4 lipca 2019 r. zaadresowany był do poetów amatorów, tj. osób nie będących członkami profesjonalnych związków pisarskich i stowarzyszeń literackich. Mogły wziąć w nim udział osoby, które ukończyły 18 rok życia, mieszkający zarówno w Polsce, jak i poza jej granicami. Warunki uczestnictwa zawarto w Regulaminie dostępnym na stronach internetowych Organizatorów i ich partnerów. Tematyka oraz forma wiersza była dowolna. Utwór w języku polskim powinien był zawierać maksymalnie 20 wersów, z obowiązkowym zastosowaniem 4 zwrotów zaczerpniętych z nadbużańskiej gwary chachłackiej: myłyj - kochany, miły, ryka - rzeka, zory - gwiazdy, żil – żal. Prace konkursowe należało nadesłać do 5 sierpnia 2019 r. Wpłynęło ich ogółem 23 – 22 z Polski i jedna z Ukrainy (z Kołomyi). Prace polskich autorów dotarły z powiatów: chełmskiego (2 – Czułczyc i Pokrówki), hrubieszowskiego (2 – Hrubieszowa i Teptiukowa), kraśnickiego (1 – z Kraśnika), lubelskiego (7 – 1 z Gozdowa i 6 z Lublina), tomaszowskiego (1 – z Suśca), włodawskiego (8 – 1 z Dubeczna, 1 z Suszna, 6 z Włodawy) oraz jedna z miasta stołecznego Warszawy. Autorami 21 wierszy są kobiety, a 2 mężczyźni. 20 sierpnia Jury podsumowało konkurs i wyłoniło Laureatów, których nazwiska, na stronach internetowych organizatorów, pojawiły się już 22 sierpnia. Lokaty poszczególnych zwycięzców ujawnił Protokół Jury przedstawiony przez Przewodniczącą – Annę Kistelską w dniu finałowym III Międzynarodowego Trójstyku Literackiego.
Nagrody Burmistrza Włodawy Wiesława Muszyńskiego, Honorowego Patrona konkursu, odebrali:
I nagrodę – w kwocie 300 zł – za wiersz „Prośba” opatrzony godłem „Mel”, Piotr Paweł Bartnik z Warszawy;
II nagrodę – w kwocie 200 zł – za wiersz „Żil” opatrzony godłem „Jutrzenka”, Małgorzata Skowron z Hrubieszowa;
III nagrodę – w kwocie 100 zł – za wiersz „Poleski walc” opatrzony godłem „Przytulia”, Renata Staniec z Teptiukowa (pow. Hrubieszowski).
Trzy równorzędne wyróżnienia, przekazane przez redaktora i wydawcę publikacji książkowej „Puhuwurim po naszomu”- „Porozmawiajmy po naszemu” Profesora Stanisława Baja z rąk Burmistrza Włodawy odebrali: Krystyna Igras z Pokrówki (pow. chełmski) za wiersz „Nadbużańska jesień” opatrzony godłem „Wrzos”, Małgorzata Machnica z Lublina za wiersz „Ryka” opatrzony godłem „Mgm”, Elwira Wasak z Lublina za wiersz ***/szarosiwa... opatrzony godłem „Nasza trasa”.
Dodatkową nagrodą dla Laureatów stała się deklaracja inicjatora i pomysłodawcy Konkursu, członka Jury – Aldona Dzięcioła zamieszczenia na łamach Kwartalnika Społeczno-Kulturalnego "Wschód", którego jest redaktorem naczelnym, utworów nagrodzonych i wyróżnionych wraz z ich recenzją Przewodniczącej Komisji Konkursowej.
Niezwykle emocjonująca, zarówno dla Laureatów jak i pozostałych uczestników konkursu, Jurorów oraz "pozakonkursowych" uczestników Finału, była autorska prezentacja recytatorska nagrodzonych i wyróżnionych wierszy; tu pojawiły się prawdziwie aktorskie talenty – Gratulujemy!
Refleksją o konkursie i zaprezentowanych utworach podzielił się krytyk literacki – Waldemar Michalski, Laureat III Międzynarodowego Trójstyku Literackiego Włodawa 2019 – Proszę Państwa, pragnę zauważyć, że to jedyny taki konkurs w Polsce. Konkurs wyjątkowy! Nagrodzone i wyróżnione utwory to piękna liryka. Teksty prezentują główne tendencje znamienne dla współczesnej poezji – od kreacji po narrację, od wiersza wolnego po rymowane strofy, te ostatnie wyraźnie nawiązują do twórczości ludowej tak bogatej w obszarze tutejszego włodawskiego regionu, ale wyjątkowość konkursu polega na tym, że nawiązuje on do mowy chachłackiej, którą posługiwała się ludność tutejszego etnicznego pogranicza. Nagrodzone utwory to wiersze liryczne, odwołujące się do przyrody, do uczuć ludzkich, do tradycji rodzinnego domu. Wielokulturowość, unikalność tych ziem przemówiła do nas wierszem na wskroś regionalnym a równocześnie przesłaniem uniwersalnym… I w tym miejscu zwracam się do wszystkich Państwa z apelem: ratujcie skarby tej ziemi, skarby tkwiące także w języku!
W kolejny świat refleksji i dalszych poszukiwań twórczych dedykacją artystyczną zaprosiła uczestników finału konkursu poetyckiego utalentowana nie tylko literacko, ale też muzycznie Prezes Związku Literatów Polskich oddziału w Lublinie – Pani Agnieszka Monika Polak. Jej recital skrzypcowy z utworami Perfidia-Alberto Dominqueza, Misty - Errolla Garnera i The shadowof your smile- Kenny G był doskonałym epilogiem I Międzynarodowego Konkursu Poetyckiego Jednego Wiersza, a zarazem preludium do II Przeglądu Piosenki Poetyckiej o Muzyczny Laur w ramach III Międzynarodowego Trójstyku Literackiego Włodawa 2019, koordynowanego przez Włodawski Dom Kultury https://wdk.wlodawa.eu/
Koordynatorzy bibliotecznych wydarzeń III Międzynarodowego Trójstyku Literackiego Włodawa 2019 z ogromnym podziękowaniem dla partnerów organizacyjnych, skierowanych szczególnie do Pani Agaty Zakrzewskiej zawiadującej Wydziałem Oświaty, Kultury i Promocji Urzędu Miejskiego we Włodawie oraz Pana Łukasza Zdolskiego Dyrektora Włodawskiego Domu Kultury żegnają się z Państwem, z nadzieją na kolejne edycje tego wydarzenia, promującego Ziemię Włodawską w międzynarodowej przestrzeni kulturowo-literackiej.
Małgorzata Zińczuk
Zapraszamy do obejrzenia zdjęć w naszej galerii
Fot. Edyta Pietrzak
5 września 2019 r.
6 września 2019 r.
